طرحواره درمانی چیست؟

طرحواره چیست؟

طرحواره‌ها الگوهای ذهنی هستند که در شکل‌گیری رفتار و هیجان ما در زندگی تاثیر می‌گذارند. همچنین گاهی طرحواره‌ها باعث ایجاد یک رفتار جدید و‌ مخرب در فرد می‌شود که می‌تواند اثرات بدی روی زندگی وی بگذارد. عوامل مختلفی در دوران کودکی و زندگی باعث شکل‌گیری این طرحواره‌ها می‌شوند که ما بر اساس آنها تصمیم می‌گیریم و عمل می‌کنیم. اگر بخواهیم به طور ساده‌تر به تعریف طرحواره بپردازیم می‌توان طرحواره را مانند یک فلش مموری خالی در نظر گرفت که با مجموعه‌ای از تجربیات، باورها و اتفاقات پر شده و فرد براساس آن رفتار می‌کند.

انواع طرحواره ها یا تله های زندگی

طرحواره ها شامل 18 حوزه می‌شوند که در این بخش به معرفی آنها می‌پردازیم.

1) طرحواره رها شدگی

فردی که دارای طرحواره رهاشدگی است همیشه تصور می‌کند که قرار است دوستان و عزیزان خود را از دست بدهد. او باور دارد که نمی‌تواند به کسی تکیه کند و به‌زودی طرف مقابلش او را رها کرده و یا از بین می‌رود. فردی که این طرحواره را دارد به  دلیل ترس ازدست دادن اطرافیان، با کسی وارد رابطه صمیمی نمی‌شود یا برای اینکه دیگران را همیشه کنار خود نگه دارد، مدام آنها را کنترل می‌کند. اگر شما این طرحواره را دارید می‌توانید به یک روانشناس مراجعه کنید. درمانگر با به کارگیری تکنیک های طرح واره درمانی، به اصلاح رفتارهای مخرب شما می‌پردازد.

2) طرحواره محرومیت هیجانی

کسی که این طرحواره را دارد، احساس می‌کند کسی وجود ندارد که به او‌ تکیه کند و هیچ‌کس او را درک نمی‌کند. معمولا این شخص با افراد بی‌احساس و سرد وارد رابطه می‌شود یا انتظار بیش از حد از طرف مقابلش دارد. به علاوه این اشخاص برای فرار کردن از احساس بی مهری یا به سمت اعتیاد می‌روند یا خود را با کار کردن بیش از حد مشغول می‌کنند.

3) طرحواره بی اعتمادی

افرادی که طرحواره بی اعتمادی را دارند به راحتی به کسی اعتماد نمی‌کنند و اعتقاد دارند که همه دروغگو، کلاهبردار هستند و برای او نقشه کشیده اند. همچنین به خاطر اینکه به کسی اعتماد ندارد وارد رابطه صمیمی با دیگران نمی‌شوند.

4) طرحواره شرم و نقص

اگر شما طرحواره شرم و نقص را دارید، احساس می‌کنید که وجودتان ارزشمند نیست و برای جامعه فردی مفید نیستید. همچنین مداوم خودتان را با دیگران مقایسه کرده و تصور می‌کنید عیب‌های درونی بسیاری دارید. به علاوه به خاطر ترس از طرد شدن و مسخره شدن، درباره احساسات خود با دیگران صحبت نمی‌کنید. برای رفع این مشکل تکنیک‌های مختلف  طرحواره درمانی  وجود دارد که می‌تواند برای شما مفید باشد.

5) طرحواره انزوای اجتماعی

افرادی که این طرحواره را دارند تصور می‌کنند که به جامعه تعلق ندارند و معمولا به گروه‌ها محلق نمی‌شوند. این افراد علاقه ندارند به جمع‌ها وارد شوند و گوشه گیر هستند.

6) طرحواره وابستگی

 افرادی که این طرحواره را دارند خودشان نمی‌توانند کارهای روزمره خود را انجام دهند و نیاز دارند دیگران به آنها کمک کنند. این افراد به دنبال همسر یا دوستانی هستند که بتوانند به آنها کمک کنند. همچنین نمی‌توانند مسئولیت مهمی را در زندگی به عهده بگیرند. این اشخاص گاهی رفتار افراطی داشته و با اینکه به دیگران وابسته هستند، وانمود می‌کنند که به کسی نیاز ندارند.

تکنیک های طرحواره درمانی

تکنیک‌های طرحواره درمانی شامل چهار روش‌ زیر است  که در این بخش به آنها می‌پردازیم.

• روش شناختی: اولین روش تکنیک‌های طرحواره درمانی، روش شناختی است. در این روش درمانگر رفتار مراجعه کننده را به صورت دقیق مورد بررسی قرار داده و نوع طرحواره و تاثیر آن بر روی ذهن فرد را تشخیص می‌دهد.
• رابطه درمانی: رابطه درمانی یکی از روش‌های مهم در تکنیک های طرح واره درمانی است. در این روش درمانگر باید بتواند اعتماد بیمار را جلب کرده تا فرد به راحتی رازهای خود را بیان کند. اگر درمانگر نتواند رابطه درمانی را به درستی انجام دهد؛ حتی بعد از دانستن دلیل اصلی اختلال ایجاد شده، به دلیل بیان نشدن جزییات ممکن است درمان ناقص یا برعکس انجام شود.
• روش تجربی: این روش از تکنیک‌های طرحواره درمانی، بسیار تخصصی است. درمانگر در دو روش قبلی ریشه مشکلات را شناسایی کرده و نوع طرحواره را تشخیص می‌دهد. در این مرحله ذهن بیمار باز است و درمانگر باید از تخصص ‌و مهارت کافی برخودار باشد تا بتواند مشکل مراجعه کننده را حل کند.
• رفتاری: درمانگر برای مشاهده نتیجه تکنیک‌های طرحواره درمانی، نتایج مراحل قبل را با دقت مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که این‌کار به درستی انجام نشود، تمام مراحل درمانی بی‌فایده خواهد بود.

نحوه شناخت و یافتن طرحواره خود

همانطور که مطالعه کردید طرحواره ها انواع مختلفی دارند. تشخیص اینکه درگیر کدام طرحواره هستید کار سختی است. اگر دوست دارید تله‌های زندگی یا طرحواره‌های خود را بشناسید، می‌توانید از پرسشنامه‌های مختص هر طرحواره استفاده کنید. شما با کمک تست‌های روانشناختی طرحواره می‌توانید خودتان را بهتر بشناسید.‌ البته این آزمون‌ها به تنهایی نمی‌توانند شما را در بهبود رفتارتان کمک کنند و‌ نیاز به تحلیل و تفسیر دارند. یک روانشناس باتجربه و حرفه‌ای می‌تواند با بررسی دقیق تست‌های روانشناختی، رفتارهای مخرب را شناسایی کرده و تکنیک‌های طرحواره درمانی را پیاده کند.

تست های روانشناختی طرحواره

تست‌های روانشناختی و طرحواره درمانی به حل مشکلات روانشناختی کمک می‌کنند. سوالات این تست‌ها بسیار شفاف هستند و به شما کمک می‌کنند که خودتان را بهتر بشناسید. همچنین با کمک یک روانشناس باتجربه می‌توانید رفتارهای مخرب خود را شناسایی کرده و در مسیر اصلاح آنها قدم بردارید.

در این مقاله به معرفی انواع طرحواره و حوزه‌ های طرحواره درمانی پرداختیم. برای شناخت بهتر طرحواره خود می‌توانید از تست‌های روانشناختی کمک بگیرید. البته این آزمون‌ها به تنها نمی‌توانند رفتارهای مخرب شما را اصلاح کنند. یک روانشناس حرفه‌ای، بعد از تحلیل و تفسیر این تست‌های روانشناختی، تکنیک‌های طرحواره درمانی را به درستی اجرا کرده و به شما کمک می‌کند که بتوانید زندگی بهتر و شادتری را تجربه کنید. مرکز تخصصی  مشاوره و خدمات روانشناختی شاداب به آدرس اینترنتی www.shadaab.ir به عنوان یکی از تخصصی‌ترین و بزرگترین مراکز ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی در اراک فعالیت می‌کند. شما در هر نقطه ای از ایران و خارج کشور می‌توانید از طریق شماره های موجود در سایت مشاوره آنلاین و تلفنی دریافت کنید.